ઊમાશંકર જોષી

રચનાઓ

• મુખ્ય કૃતિ - નિશીથ (મધ્ય રાત્રિનો દેવતા)
• કવિતા- વિશ્વશાંતિ, ગંગોત્રી, નિશીથ, મહાપ્રસ્થાન, અભિજ્ઞ, સાતપદ
• એકાંકી- સાપનાભારા, હવેલી
• વાર્તાસંગ્રહો- શ્રાવણી મેળો, વિસામો
• નિબંધ સંગ્રહ – ઉઘાડી બારી
• સંશોધન – પુરાણોમાં ગુજરાત
• વિવેચન – 'અખો' એક અધ્યયન ; કવિની શ્રદ્ધા
• અનુવાદ – શાકુંતલ, ઉત્તર રામચરિત ,
• બાળગીત - સો વરસનો થા
• સામયિક સંપાદન: 'સંસ્કૃતિ' ૧૯૪૭-૧૯૮૪

પુરસ્કારો

• જ્ઞાનપીઠ એવોર્ડ - ૧૯૬૭
• રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક - ૧૯૩૯
• નર્મદ સુવર્ણ ચંદ્રક - ૧૯૪૭
• સોવિએત લેન્ડ નહેરૂ એવોર્ડ - (??)

તેમનું પ્રસિદ્ધ કાવ્ય

ભોમિયા વિના મારે ભમવા’તા ડુંગરા,
જંગલની કુંજકુંજ જોવી હતી;
જોવી’તી કોતરો ને જોવી’તી કંદરા,
રોતા ઝરણાંની આંખ લ્હોવી હતી.

સૂના સરવરિયાની સોનેરી પાળે
હંસોની હાર મારે ગણવી હતી;
ડાળે ઝૂલંત કોક કોકિલાને માળે
અંતરની વેદના વણવી હતી.

એકલા આકાશ તળે ઊભીને એકલો,
પડઘા ઉરબોલના ઝીલવા ગયો;
વેરાયા બોલ મારા, ફેલાયા આભમાં,
અકલો અટૂલો ઝાંખો પડ્યો.

આખો અવતાર મારે ભમવા ડુંગરિયા,
જંગલની કુંજકુંજ જોવી ફરી;
ભોમિયા ભૂલે એવી ભમવી રે કંદરા,
અંતરની આંખડી લ્હોવી જરી.